Жаны жарқын, көңілі дархан Сыр елі Елбасымыздың назарынан ешқашан тыс қалған емес, тәуелсіздік жылдары Президент Н.Ә.Назарбаевтың облысымызда 13 рет болғаны сөзіміздің дәлелі. Өзі айтқандай, «Сыр - Алаштың анасы» тарихына жүгінсек, бұл жерде қазақтың үш астанасы болған: Жент, Сығанақ және Қызылорда. Бұл дана Қорқыт бабамыздың, Жанқожа мен Бұхарбай сынды батырлардың, Мұстафа Шоқайдың, Сыр сүлейі Кердері мен ғұлама Тұрмағанбеттің, ақын Әбілда мен Нартайдың, тамаша жазушылар Әбдіжәміл мен Қалтайдың, тағысын тағы көптеген ардақты, дарынды перзенттердің туған өлкесі.

1991 жылдың 1 желтоқсанында Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының Президенті болып Н.Ә.Назарбаев сайланды. 10-желтоқсандағы алғашқы Президентті ұлықтауға (инагурация) арналған салтанатты жиынның таңертеңгі отырысында ҚКСР - Қазақстан Республикасы деп аталынатын шешім қабылданып, кешке Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің отырысында Президент лауазымды жоғарғы мемлекеттік қызметке тағайындалды. 16-желтоқсанда «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» заң күшіне енді.

10-желтоқсандағы Президентті ұлықтау рәсіміне облыс делегациясының құрамына еніп, Н.Ә.Назарбаевтың ант беру рәсімінің куәгері болғанымды мақтанышпен еске аламын. Н.Ә.Назарбаев ҚР Ата заңына оң қолын қойып, ант беріп тұрғанда арт жақтан сахнаға ілінген құлап бара жатқан республика туын көз ілеспес шапшаңдықпен ұстап қалды. Уақыт көрсеткендей, көптеген қиындықтарды артқа тастап, барлық жағынан алғанда әлем картасынан өз орнымызды ойып алып, ант берген сағатынан бастап Елбасымыз бекем ұстаған көк байрағымыз әлемнің көптеген елдерінде мен мұндалап тұрғанының бәріміз де куәгеріміз.

Елбасы Н.Назарбаев "Ұлы Дала ұлағаттары" ең­бе­гінде: "Мемлекеттің дамуы рухани әлемнің дамуы­мен тікелей сабақтас. Адамның эстетикалық және эти­калық талғамы қатар өс­кен жағдайда ғана, елдің де зерде зейіні толы­ғып, қоғамның моральдық келбе­ті кемелдене тү­седі. Мәдениет қайраткерлерінің ар таза­лығы мен жан тазалығы алдыңғы орынға шы­ғады. Өнер сонда ғана қанатын кеңге жаяды" деген бо­ла­тын. Өнер - халықтың сарқылмайтын рухани қа­зы­насы. Қайбір өнердің болмасын өзе­гінде ұлттық рух жатпаса, ол ұлтымыздың ұлы қазынасына қосы­ла алмайды. Өнерлінің еңсе­сі биік, бәсі жоғары екені дау­сыз. Сыр өңі­рінде әлемдік көрмелерде Ұлы Дала­ның ғажа­йып сырларын өрнектеп, ұлттық рухани қазы­намызды байытып өз табынушыларын тапқан бей­нелеу және кескіндеме өнерінің өкіл­дері, тасқа жан бітіріп, темірден түйін түй­ген саңлақ сәулет­ші­лердің шынайы шығарма­лары жетерлік.

2015 жылдың қоңыр күзі. Республика­мыз­дың жер-жерінен жоғары оқу орындары оқы­тушылары білікті арттыру мақсатында Алматы қаласына бар­дық. Өскеменнен екі жігіт ағасы біздермен бірге бол­ды. Жөн сұрастық. Мен қызылордалық екенімді, олар өр Алтайдан келгендерін айтты. Алғашқы сұра­ған­дары "Мамақова Өркенді білесіз бе?"-деді. Мен ол кісі­ні жақсы білетінімді, тіпті меншіктеп Сыр елі­нің өнер қайраткері суретші ағайым Айтбаев Бақыт­бек­тің досы болғандығын және жуық арада Өркеннің өмір­ден озғандығын айттым. Екі жігіттің бірі: "Ол та­лантты суретші болатын, оң қолынан өнері тамған өнер­дің иесі еді. Өскеменімнің өнерлі Өркені еді",- деп кө­зі­не жас алды. Туған жеріне, ол жігіт ағасының өн­ер иелеріне деген тағзымын, құрметін көріп, "көк түр­кі­лер кіндігінен тараған барша ұл-оғ­лан­дар осы­лар­дай болсайшы" дедім.

   Әдетте, отбасы төңірегінде сөз қозғағанда, от­­басындағы әке мен ана рөлін әңгіме өзегіне ай­нал­дырғанда қазақтың қастерлі шаңырағы үшін әке­нің орны ерекше екені айтылады. Оның үс­тіне, Сыр елі - ұлттық тәрбиеге, қаза­қы тәлімге бай өңір. Қазақылықтың қаймағы бұзылмаған от­­басылардың өнегесін көріп өскен кейінгі ұрпақ сол тәрбиені өз өміріне де өзек етіп жүрері даусыз. Ал, тәрбиелі отбасының тізгіні әке болса, ұйыт­қы­­сы - ана. Біз білетін, отбасында өнегелі әке, қыз­­­метте білікті басшы, қоғамда қайраткер Данияр Сұлтанбекұлы биыл жетпістің төріне шық­ты. Ағамыз жетпіс жасқа азаматтық тұлға­сымен, асқақ абыроймен, зор табыспен жетті.

Сырбаз мінезді, байсалдылық пен қара­па­йым­­дылықтың үлгісі, жан-жағына жақсы­лық­тың нұрын шашып жүретін жаны жомарт, өз ісіне мығым ағамыздың ғибратты ғұмыры тек із­де­нумен, адал еңбекпен, алға ізгі қадам басу­мен, ұла­ғатты ұрпақ тәрбиелеумен көпке үлгі болып келеді. Оның жүріп өткен өмір­баян­­дық жолы мақтануға, үлгі етуге қашанда тұрарлық.

   Болашақ – жастардың қолында. Қоғамның басты қозғаушы күші де осы жастар. Осыны қатаң түрде ескеретін билік басындағылар жас-тар мәселесіне немқұрайлы қараған емес. Керек жерінде қол созып, шалынған тұсында демеу де беріп келеді. Айтылған сөздің дәлелдемесі ретінде Қызылордада 18-19 қараша аралығында өткен «QYZYLORDA: БІЛІМ. БОЛАШАҚ. ЖАҢҒЫРУ» атты облыс жастарының дәстүрлі ХІІI форумын көрсетуге толықтай негіз бар.

Форумға басқарма, аумақтық департамент басшылары, қала және аудан әкімдерінің орынбасарлары, жастар ресурстық орталығы-ның қызметкерлері, жастар ұйымдарының өкілдері, ІТ саласының үздік мамандары, оқу орындарындағы және кәсіпорындарындағы жастар комитетінің жетекшілері, әрбір ауылдық округтегі жастармен жұмыс жасайтын ма-мандар, бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдерінің барлығы дерлік шақырылған.

Талай ға­сыр­ды басы­нан өткерген қазақ хал­қы­ның өмірі, тір­шілігі, ұлт­тық батыр­лары жөнінде орыс зерттеу­ші­лерінің ма­те­риал­да­рына сүйен­сек, келе­шек ұр­паққа үлгі бе­рерлік­тей жү­йе­лі жаз­ба жоқ. Сон­да да бол­са, ел үшін ерлік жасаған батырлардың есімі ұр­пақ­тан-ұрпаққа ауызша жетіп отыр. Сондай тарихи тұлғаның бірі - Байғара батыр Қожасұлы. Ендігі әңгіме осы Байғара батырға қатысты болмақ.

Байғараның арғы тегі Кіші жүздің Жақайым руынан Бердіңқұл болып тарайды. Ел іші емес пе, барлық уақытта Кіші жүздің балалары өзіне тартып, тарихи үлкен мәселелерді ауызбір­шілік­пен шешіп отырды деуге болмайды. Руішілік келіс­пеушілік өзара көп болғаны тарихи роман­дардың өзінде бой көрсетіп жүр. Әсіресе, Байғара батырдың болмысын анықтауда жазушы Ә.Кекіл­баевтің "Үркер" мен А.Сергеевтің "Петер­бор елшісі" атты шығармаларында айтулы мысал­дар көзге түседі. Байғара батырдың өзі 1701 жылы дүниеге келіп, әкесі жастайынан қайтыс болған соң бауырлары Баби мен Сырлыбайдың тәрбиесін алып өскен. Ал қалмақ­тарға қарсы Аңырақай шайқасында Бөгенбай, Ақша, Есет, Мойнақ, Баби, Сырлыбай, Байғара­лардың қатысқаны тарихи деректерден белгілі. Байғара батыр Сартай бастаған "Мың бала" қолының белсенді қатысушысы.